Wageningse start-up produceert verse groenten in container in Oekraïne

Jort Maarseveen (26) studeerde Biobased Sciences in Wageningen, waar hij geïnteresseerd raakte in vertical farming. Tijmen Blok (26), student Aquaculture and Marine Resource Management, deelde zijn enthousiasme. Samen gingen ze op zoek naar toepassingen van vertical farming op een kleine schaal. Dat ging met horten en stoten, weet Blok: ‘Voor onze eerste experimenten gebruikten we platen van piepschuim met gaten erin, en een vijverpomp om het water rond te pompen. Maar na een tijdje bleek dat alle planten dood waren gegaan. Door de verlichting was het 40 graden Celsius geworden.’

Tijdens hun experimenten kwam het duo op het idee om vertical farming onder te brengen in een standaard vrachtcontainer. Maarseveen: ‘We waren op zoek naar een systeem dat je makkelijk kunt vervoeren, en daarvoor is een container natuurlijk ideaal. Die kan zo op een vrachtwagen. Op de bestemming is het systeem ook makkelijk toepasbaar, je hebt geen gebouwen of vergunningen nodig. Zo kun je echt impact maken. Juist op plekken waar conventionele vormen van landbouw lastig zijn.’

Sla en basilicum uitdelen

Het idee van de Hippotainer was geboren. Met een lening kochten Blok en Maarseveen een tweedehands koelcontainer, die ze op het parkeerterrein van een manage in Bennekom mochten neerzetten. Bij het ontwerpproces kregen ze hulp van stagiair Joël van Schoonhoven, student aan de Universiteit Twente. Met z’n drieën schroefden ze het eerste prototype in elkaar.

Binnenin de Hippotainer worden groenten geteeld op vijf lagen. Op iedere laag staan vlotten met planten, waarvan de wortels in het water drijven. Het water recirculeert in het systeem, waardoor er bijna geen druppel verloren gaat. De ledverlichting wordt specifiek ingesteld op de planten. Alle teeltfactoren worden gecontroleerd door sensoren: irrigatie, temperatuur, luchtvochtigheid, nutriënten, en meer.

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de Video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

De eerste tests met het kweken van bladgroenten in de container leverden enorme opbrengsten op, zegt Blok: ‘We produceerden meer groente dan we kwijt konden. We hebben honderden kroppen sla per week aan de Voedselbank gegeven, en aan studenten die naar de ALV van onze studentenvereniging kwamen. Onze vrienden konden zo veel basilicum krijgen als ze wilden.’

Naar de schuilkelder

Het werk van Blok en Maarseveen werd opgepikt door een organisatie in Oekraïne die veel potentie zag in de Hippotainer. Hoewel de meeste delen van het land niet kampen met voedseltekorten, komen Oekraïners sinds de Russische invasie moeilijker aan nutriënten en vitaminen. Daarnaast zocht de klant naar een manier om binnenlandse vluchtelingen werk te kunnen bieden, liefst in de voedselproductie.

En zo vertrok de allereerste Hippotainer in juni 2023 op een vrachtwagen naar Ivano-Frankivsk, een stad in het westen van Oekraïne. Blok en Maarseveen vlogen achter de container aan, naar Polen, om van daaruit naar de eindbestemming te rijden. Ze trainden een team van binnenlandse vluchtelingen over het gebruik van de Hippotainer en alles wat daarbij komt kijken, van fotosynthese en nutriënten tot het verkopen van de producten.

Het werd een avontuurlijke week, zegt Maarseveen: ‘De helft van de nachten ging het luchtalarm af en moesten we naar de schuilkelder, onder een theater. Tijmen sliep door het alarm heen, we moesten met z’n tweeën op de deur beuken om hem wakker te maken.’ Blok was liever in het hotel gebleven: ‘De lokale bevolking reageert bijna niet meer op die alarmen. Op een gegeven moment zaten we met één andere buitenlander in de schuilkelder.’

Eilanden en woestijnen

De Hippotainer in Ivano-Frankivsk produceert inmiddels volop sla, die wordt verkocht aan lokale markten en restaurants. Blok en Maarseveen zijn hard aan het werk om hun creatie naar meer delen van de wereld te brengen. Hun container kan een uitkomst bieden op plekken waar het lastig is om verse groente te telen, bijvoorbeeld door aanvoerproblemen, watertekorten of slechte bodemkwaliteit.

Ze denken niet alleen aan crisisgebieden, maar ook aan eilanden, noordelijke gebieden met weinig licht of juist droge, hete regio’s. Maarseveen: ‘Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten zetten bijvoorbeeld in op de ontwikkeling van hun landbouwsector. Ze zijn nu nauwelijks zelfvoorzienend, veel groenten moeten ze importeren. Daar liggen voor ons best mogelijkheden.’